Ástøðumaðurin skal viðmerkja:

I) Sum tað framgongur av frammanfyristandandi er atvoldin til hesa ósemju spurningurin um arbeiðarar hava skyldu til at fara til arbeiðis sunnu- og halgidagar sí grein 11 í sáttmálanum; men hesin spurningur er ikki til viðgerðar undir hesum gerðarrættarmáli.

Undirritaði hevur í úrskurði frá 10. august 1970 tikið støðu til hvørja løn arbeiðarar hava rætt til, tá teir sunnu- og halgidagar av arbeiðsgevara verða boðsendir til arbeiði, ið ikki koma undir grein 11. Orsøkin til ósemjuna tá var tann, at arbeiðsmannafeløg høvdu sett sum treyt fyri at gera slík arbeiði, at goldið varð dupult sunnudagsløn. Í úrskurðinum var ásett, at grein 8 í sáttmálanum um sunnu- og halgidagsløn umfatar øll arbeiði, ið fara fram slíkar dagar uttan mun til, um tey eru umfatað av grein 11 ella ikki.

Tað er ein aðalregla í viðurskiftunum millum arbeiðarar og arbeiðsgevarar, at arbeiðsgevarin eigur rættin til at leiða arbeiði. Av hesum stendst, at hann avger hvørji fólk hann tekur í arbeiði hjá sær uttan mun til um hesi eru limir í arbeiðarafelag ella ikki. Henda regla er sligin føst í teirri fyrstu semjuni millum arbeiðsgevarafelagið og arbeiðarafeløgini í Danmark, hitt sokallaða "Septemberforlig" pkt. 4 og er eisini endurtikin í "hovedaftalen af 1960" § 4 millum arbeiðsgevarafelagið og LO. Hesin rættur verður annars hildin at fylgja av vanligum rættargrundreglum, og vildi tí eisnii verið galdandi um hann ikki var festur á blað. Hetta er tó ikki ein óavmarkaður rættur; men hesin rættur skal, sum tað er sagt í nevndu "hovedaftale frá 1960" "udøves på en over for arbejderne forsvarlig måde, og således at arbejdernes overenskomstmæssige rettigheder ikke krænkes".

Eisini kann hesin rættur vera avmarkaður við sáttmála, sí t.d. sáttmálan millum Havnar Arbeiðsmannafelag og havnar Arbeiðsgevarafelag § 16 ið er soljóðandi:

"Limir í Havnar Arbeiðsgevarafelag plikta seg bert til at taka limir í Havnar Arbeiðsmannafelag til arbeiðis. (Undantiknir hesum eru handverkarar, limir í Havnar Handverkarafelag, til útinnan av fakarbeiði sum teir hava handverkaraprógv fyri ella eru upplærdir í.). Arbeiðsmannafelagslimir mugu ikki arbeiða hjá arbeiðsgevara, sum ikki er limur í Havnar Arbeiðsgevarafelag.

Arbeiðsgevari er tann, sum í vinnu síni umframt húski sítt hevur meir enn ein mann í arbeiði. Undantiknir hesum eru teir, ið bert av og á taka bønarmenn í arbeiði. Ei heldur umfatar hesin sáttmáli almennar stovnar."

Sáttmálin millum feløgini í Havn hevur í § 13 reglur, ið eru fullkomuliga einsljóðandi við § 17 í sáttmálanum millum FAB og FAG.

Ástøðumaðurin heldur tí ikki, at FAG við § 17 hevur bundið seg til, at limir felagsins bert taka organiserað fólk í arbeiði. Um reglan skuldi hildist á tann hátt, var § 16 í havnarsáttmálanum óneyðug. Hertil kemur, at fyri at víkja frá aðalregluni um rætt arbeiðsgevara til at leiða arbeiði, má krevjast ein greið heimild.

Hvat lokalsáttmálanum frá 1946 viðvíkur er at siga, at hesin sáttmáli ongan týdning kann hava fyri Í/f Havsbrún, tá hetta felag eftir tí sum fram er komið undir málsviðgerðini, ikki er limur av nøkrum arbeiðsgevarafelag í Fuglafirði.

At enda kann verða spurt um tað, at Í/f Havsbrún hevur tikið uttanfelagsfólk til umrødda lossingararbeiði, fyri at smoyggja sær undan arbeiðssteðgi, arbeiðsmannafelagið í Fuglafirði hevur sett í verk fyri at verja rættindi arbeiðaranna eftir sáttmálanum, herundir § 11, í sjálvum sær er sáttmálabrot.

Hertil er at siga, at tað er ein grundregla, at partarnir, meðan sáttmálin er galdandi, hava skyldu at binda frið. Tað er tí heldur ikki vanligt loyvt øðrum partinum at seta arbeiðssteðg í verk við tí motivering, at hin partuinr hevur gjørt seg sekan í sáttmálabroti. Sáttmálin inniheldur reglur um hvussu slíkar ísemjur skulu greiðast og eisini er tann møguleiki til staðar, at klaga hin partin fyri arbeiðsrættin í Keypmannahavn.

Niðurstøða ástøðumansins er tí, at Í/f havsbrún hevur havt rætt til at nýta uttanfelags fólk í arbeiði hjá sær og dettur tí spurningurin um endurgjald burtur.

II) Reglurnar í sáttmálanum eru púra greiðar hvat hesum spurningi viðvíkir, og eg havi eisini í frammanfyri nevnda úrskurði frá 1970 viðgjørt ein líknandi spurning. Eftir sáttmálanum verður arbeiði í døgndrift at løna sum slíkt frá kl. 00 mánanátt til kl. 17 leygardag, tá yvirtíðin tekur við.

Spurningurin er so, um sáttmálin er í stríð við lógina.

Ástøðumaðurin heldur ikki, at hetta er so. Lógin sigur hvat longdini av arbeiðsvikuni viðvíkir, sí § 1, at arbeiðsvikan frá 1. juli 1970 verður 42 1/2 tíma. Styttining av arbeiðsvikuni førir ikki við sær, at vanliga vikulønin verður lækkað. Harafturímóti nevndir lógin einki um yvirtíðarløn, og nær yvirtíð skal roknast. Heldur ikki við at kanna Løgtingstíðindi um viðgerðina av lógini er nevnt nakað um henda spurning.

Harafturímóti var spurningurin frammi í samband við løgtingslóg nr. 10 frá 30. mars 1965 um 44-tíma arbeiðsviku, sí áliitið frá lógarnevndini í Løgtingstíðindi 1963 blaðsíðu 72:

".........

Lógavnevndin hevur til málið fingið eitt á løgtinginum 29. januar framlagt skriv frá Havnar Arbeiðskvinnufelag, har spurt verður um, hvat løgting og landsstýri ætla at gera fyri tey, sum arbeiða 56 tímar um vikuna.

Tað er at siga, at málið um 44 tíma vikuna eyðsýnliga ikki miðar ímóti nøkrum banni móti, at tað verður arbeitt longri, men úrslitið av hesi løgtingslóg má vera, at tey, sum eftir sáttmála eru bundin til longri arbeiðsviku, fáa fulla kompensatión gjøgnum ta lønarhækkan, sum verður ásett samstundis ella so hvørt sum vikan verður stytt. Í sama skrivi verður mælt til broyting tí viðvíkjandi, at kvinnur arbeiða sunnudag í turkihúsum. Tað er at siga, at aheiligdagslóggávan má fella uttanfyri hetta mál um 44 tíma viku".

Eftir hesum er einki, ið týður uppá, at sáttmálin er í stríð við lógina og er ta tí eingin heimild fyri at krevja yvirtíðarløn døgndriftsarbeiði viðvíkjandi fyrr enn leygardag kl. 17.

III) Í § 1 í sáttmálanum er grundlønin ásett. Normallønin er grundløn - tær vanligu viðbøturnar: prístalsviðbót, eykaviðbót og mótvirði fyri vikulækkanir, sí lønartalvurnar hjá feløgunum.

Í § 8 eru so ymiskar reglur um hægri løn, tá arbeitt verður ávísar tíðir og dagar. Greinar er býtt upp í fýra punktir. 1. pkt. snýr seg um yvirtíð, 2. pkt. um week-end arbeiði, tá arbeiðarar og arbeiðsgevari hava ásett 5-daga viku, 3. pkt. snýr seg um umrøddu hálvu frídagar og 4. pkt. um arbeiði, sum byrja áðrenn kl. 4 á morgni í summarhálvárinum og kl. 5 í vetrarhálvárinum. Fyri arbeiði, ið fara fram á umrøddu hálvu frídøgum, iegur eftir sáttmálanum at verða goldin "dupult løn" uttan at tað verður skilað til, hvussu hetta heiti skal skiljast. Í § 9 verða harafturímóti bæði heitini normalløn og dupult sunnudagsløn nýtt viðvíkjandi arbeiði, ið fara fram í døgverða tímanum.

Ástøðumaðurin heldur ikki, at orðaljóðið í sjálvum sær greiðir spurningin, og heldur tí at tað avgerandi má vera, at reglan líka síðani hon var sett í sáttmálan fyri meiri enn 10 árum síðani alla tíðina er praktiserað á tann hátt, at tað fyri umrøddu arbeiði verður goldin dupult normalløn.