Føroya Landsstýri móti SMF - samhugaverkfall
Støða
Avgreitt
Rættur
Fasti Gerðarrættur
Evni
Arbeiðsmarknaðarmál (brot, stríðsstig o.a., s.b. FG §6(2))
Umboð
J. Svabo Samuelsen, Jónfinn Thomsen
Partar
Fíggjarmálaráðið - FMR, Starvsmannafelagið - SMF
Rættarlimir
Joen H. Andreassen, Landsdómarar
Ár
1990 - 1999
Úrskurðardagur
20. november 1991
Lyklaorð
1919 lógin um faste voldgiftsret, áhugamál hjá mótpartinum, almenni arbeiðsmarknaðurin, avtalur skulu haldast, Danmark, danskar avgerðir, danskir úrskurðir, danskur arbeiðsrættur, eingin partur at rinda, endamál, fasti gerðarrættur, fordømi, føroysk siðvenja, fráboðan, framlagdur sáttmáli, framlagt tilfar, freist, friðarskylda, grundreglur, hægstirættur, heimilað stríðsstig, hóskandi varsil, høvuðssáttmáli, høvuðsverkbann, høvuðsverkfall, kodificering, lock-out, lóglig freist, lógligt endamál, lógligt høvuðsverkbann, lógligt høvuðsverkfall, málkostnaður, merkjamálið, norska lóg, obiter dictum, óheimilað stríðsstig, óskrivaðar reglur, privati arbeiðsmarknaðurin, rættargrundreglur, rímilig freist, samhugaverkbann, samhugaverkfall, sáttmálaásetingar, sáttmáli í gildi, sáttmáli, savnslóg, septembersemjan, siðvenja, somu partar, staðfestingar av meginreglum, stríðsstig, sum málið fyriliggur, sympatiaktioner, sympatistrejke, U.1986.314, vanligar arbeiðsrætarligar grundreglur, varsil, varsling
Lýsing
Træta um samhugaverkfall.
Ósemja var um lønarviðurskifti hjá læknaskrivarum í sjúkrahúsverkinum. Starvsmannafelagið lýsti verkfall fyri alt sjúkrahúsverkið og síðani samhugaverkfall í 24 tímar fyri allar limir í starvi hjá landinum. Ósemja hvørt samhugaverkfall var ólógligt og hvussu tað skuldi skipast.
Ósemja var um lønarviðurskifti hjá læknaskrivarum í sjúkrahúsverkinum. Starvsmannafelagið lýsti verkfall fyri alt sjúkrahúsverkið og síðani samhugaverkfall í 24 tímar fyri allar limir í starvi hjá landinum. Ósemja hvørt samhugaverkfall var ólógligt og hvussu tað skuldi skipast.
Viðgerðin
Málið var lagt fyri Føroya Rætt við stevning 6. oktober 1988. Joen H. Andreasen sorinskrivari segði dóm í málinum 5. februar 1991 (mál 4592/88). Málið skotið inn fyri Eystara landsrætt (mál 109/1991). Jens Lunøe, Ebbe Christensen og Aamand landsdómarar søgdu dóm 20. november 1991.
Páhald
Landsstýrið helt uppá, at ólógligt var at víðka verkfallið út um sáttmálaøkið vísandi til friðarskyldu og dómin SMF móti Føroya Landsstýri – leiðsluheimild.
Starvsmannafelagið helt uppá, at tá høvuðsverkfallið var lógligt, vóru víðar ræsur fyri samhugaverkføllum vísandi til semju um hetta í Danmark.
Starvsmannafelagið helt uppá, at tá høvuðsverkfallið var lógligt, vóru víðar ræsur fyri samhugaverkføllum vísandi til semju um hetta í Danmark.
Niðurstøða
thi kendes for ret:
Indstævnte, Starvsmannafelagið, skal anerkende, at udvidelsen af strejken på Landssygehuset i 1988 til medlemmer af forbundet uden for sygehusområdet var ulovlit.
Ingen af parterne betaler sagsomkostninger til den anden part for byret eller landsret.
Indstævnte, Starvsmannafelagið, skal anerkende, at udvidelsen af strejken på Landssygehuset i 1988 til medlemmer af forbundet uden for sygehusområdet var ulovlit.
Ingen af parterne betaler sagsomkostninger til den anden part for byret eller landsret.
Grundgeving
Landsretter udtaler:
Det tiltrædes, at den fredspligt, der blev etableret ved overenskomsten af 2. juni 1987 mellem parterne, ikke var til hinder for at iværksætte sympatistrejke med henblik på at opnå overenskomst for forbundets medlemmer inden for sygehusområdet. Det følger imidlertid af almindelige arbejdsretlige grundsætninger, at en sådan sympatistrejke - i mangel af overenskomstmæssigt varsel - må iværksættes med et under hensyn til modpartens interesser bestemt, rimeligt varsel. Under foreliggende omstændigheder, hvor sympatistrejken skulle træde i kraft ved udgangen af samme døgn, som den blev varslet, kan dette krav ikke anses for opfyldt.
Det tiltrædes, at den fredspligt, der blev etableret ved overenskomsten af 2. juni 1987 mellem parterne, ikke var til hinder for at iværksætte sympatistrejke med henblik på at opnå overenskomst for forbundets medlemmer inden for sygehusområdet. Det følger imidlertid af almindelige arbejdsretlige grundsætninger, at en sådan sympatistrejke - i mangel af overenskomstmæssigt varsel - må iværksættes med et under hensyn til modpartens interesser bestemt, rimeligt varsel. Under foreliggende omstændigheder, hvor sympatistrejken skulle træde i kraft ved udgangen af samme døgn, som den blev varslet, kan dette krav ikke anses for opfyldt.
Sergrundgeving
Joen H. Andreasen setti fram hesar grundgevingar í Føroya Rætti:
Rætturin heldur:
Sum staðfest í tí dóminum, stevnandi hevur víst til og eisini øðrum avgerðum, má tað haldast at galda ein friðarskylda á arbeiðsmarknaðinum, meðan sáttmáli er í gildi. Hetta varð eisini staðfest í tí sokallaðu "september-semjuni" frá 1899, og í lógini frá 1919 um tann fasta gerðarrættin. Hóast henda lóggáva sambært Hægstarættardómin í "Merkjamálinum" - U.1986 s. 314 - neyvan er galdandi longur má friðarskyldan útleiðast av vanligum rættar meginreglum, serliga tí elligomlu meginregluni, um at avtalir skulu haldast, sí t.d. N.L. S-1-1 og 2. Hóast hesa meginreglu varð tað í "september-semjuni" staðfest, at partarnir á arbeiðsmarknaðinum undir ávísum treytum hava rætt til at seta samhugaverkføll og samhugaverkbann í verk, og er hetta eisini galdandi um sáttmáli er í gildi. Tað er tó ein treyt, at høvuðsverkfallið ella høvuðsverkbannið er lógligt, og at talan er um somu høvuðspartar í høvuðstiltakinum og samhugatiltakinum. Eisini skal endamálið við samhugatiltakinum vera lógligt, og tað skal lýsast við lógligari freist. Sum nevnt hevur Hægstirættur í dóminum "Merkjamálinum" staðfest, at lógin frá 1919 um fasta gerðarrætt ikki er galdandi longur, men eigur hetta ikki at merkja, at allar reglur viðvíkjandi arbeiðsrættarligum viðurskiftum hervið eru burtur, tí tær skrivligu reglurnar eru sum nevnt frammanfyri bert staðfestingar av meginreglum, skrivaðum og óskrivaðum sum longu hava verið galdandi frammanundan. Tað má tí framvegis haldast, at tað eisini í Føroyum er loyvt at seta samhugatiltøk í verk, um tey halda seg innan fyri tann karm, sum er nevndur omanfyri.
Tað má eftir tí, sum er komið fram í málinum, leggjast til grund, at tað verkfall, Starvsmannafelagið hevði lýst á sjúkrahúsverkinum, var lógligt. Hóast tað hevði verið serligur sáttmáli á sjúkrahúsøkinum, má tað leggjast til grund, at tað í veruleikanum vóru somu høvuðspartar, talan var um, tí landsstýrið setti júst tann sáttmálan til viks, sum sjúkrahúsverkið og Starvsmannafelagið høvud verið samd um, og at endamálið við tiltakinum var at styðja teir limir, Starvsmannafelagsins, sum vóru í verkfalli, og sostatt lógligt.
Stevnandi kann tí ikki fáa viðhald í, at lýsingin av samhugaverkfalli í sjálvum sær var ólógligt sum ikki samsvarandi við friðarskylduna. Harvið er ikki sagt, at tiltakið ikki kann hava verið ólógligt av øðrum orsøkum t.d. tí tað ikki hevur verið lýst við lógligari freist, men vit tað at sáttmálin millum partarnar ikki er framlagdru, og tað ikki fyriliggja aðrir upplýsingar um spurningin kann rætturin ikki taka støðu til hann. Soeliðis sum málið fyriliggur til dømingar, eigur stevndi tí at verða frídømdur.
Eftuir umstøðunum eigur eingin av pørtunum at rinda málskostnað til hin partin.
Rætturin heldur:
Sum staðfest í tí dóminum, stevnandi hevur víst til og eisini øðrum avgerðum, má tað haldast at galda ein friðarskylda á arbeiðsmarknaðinum, meðan sáttmáli er í gildi. Hetta varð eisini staðfest í tí sokallaðu "september-semjuni" frá 1899, og í lógini frá 1919 um tann fasta gerðarrættin. Hóast henda lóggáva sambært Hægstarættardómin í "Merkjamálinum" - U.1986 s. 314 - neyvan er galdandi longur má friðarskyldan útleiðast av vanligum rættar meginreglum, serliga tí elligomlu meginregluni, um at avtalir skulu haldast, sí t.d. N.L. S-1-1 og 2. Hóast hesa meginreglu varð tað í "september-semjuni" staðfest, at partarnir á arbeiðsmarknaðinum undir ávísum treytum hava rætt til at seta samhugaverkføll og samhugaverkbann í verk, og er hetta eisini galdandi um sáttmáli er í gildi. Tað er tó ein treyt, at høvuðsverkfallið ella høvuðsverkbannið er lógligt, og at talan er um somu høvuðspartar í høvuðstiltakinum og samhugatiltakinum. Eisini skal endamálið við samhugatiltakinum vera lógligt, og tað skal lýsast við lógligari freist. Sum nevnt hevur Hægstirættur í dóminum "Merkjamálinum" staðfest, at lógin frá 1919 um fasta gerðarrætt ikki er galdandi longur, men eigur hetta ikki at merkja, at allar reglur viðvíkjandi arbeiðsrættarligum viðurskiftum hervið eru burtur, tí tær skrivligu reglurnar eru sum nevnt frammanfyri bert staðfestingar av meginreglum, skrivaðum og óskrivaðum sum longu hava verið galdandi frammanundan. Tað má tí framvegis haldast, at tað eisini í Føroyum er loyvt at seta samhugatiltøk í verk, um tey halda seg innan fyri tann karm, sum er nevndur omanfyri.
Tað má eftir tí, sum er komið fram í málinum, leggjast til grund, at tað verkfall, Starvsmannafelagið hevði lýst á sjúkrahúsverkinum, var lógligt. Hóast tað hevði verið serligur sáttmáli á sjúkrahúsøkinum, má tað leggjast til grund, at tað í veruleikanum vóru somu høvuðspartar, talan var um, tí landsstýrið setti júst tann sáttmálan til viks, sum sjúkrahúsverkið og Starvsmannafelagið høvud verið samd um, og at endamálið við tiltakinum var at styðja teir limir, Starvsmannafelagsins, sum vóru í verkfalli, og sostatt lógligt.
Stevnandi kann tí ikki fáa viðhald í, at lýsingin av samhugaverkfalli í sjálvum sær var ólógligt sum ikki samsvarandi við friðarskylduna. Harvið er ikki sagt, at tiltakið ikki kann hava verið ólógligt av øðrum orsøkum t.d. tí tað ikki hevur verið lýst við lógligari freist, men vit tað at sáttmálin millum partarnar ikki er framlagdru, og tað ikki fyriliggja aðrir upplýsingar um spurningin kann rætturin ikki taka støðu til hann. Soeliðis sum málið fyriliggur til dømingar, eigur stevndi tí at verða frídømdur.
Eftuir umstøðunum eigur eingin av pørtunum at rinda málskostnað til hin partin.
Úrskurður sum PDF